Ook al kregen in vroegere eeuwen virussen nog geen klinkende namen zoals COVID-19 en waren er geen instituten die de officiële berichtgeving rondom de ontwikkelingen verzorgden: besmettelijke ziekten waren de mensen niet vreemd. Met enige regelmaat stak een virus de kop op en maakte een groot aantal slachtoffers onder de bevolking van een stad of dorp. Zo ook in het Gent van 1057, ontdekte Cor Kooter, een van onze hardwerkende vrijwilligers op Vele Handen. Justus Billet, schrijver van twee kronieken met in totaal maar liefst 17 delen, blikt in zijn zeventiende-eeuwse kroniek terug op een pest die in 1057 zijn stad trof:
“Inden selven Jaere 1057 soo was tot Ghendt een soo groote peste, alsmen oeijt van te voren in Vlaenderen hadde ghesien, want daer stierven daghelicx ontrent de 600 menschen.”
Justus Billet, Den polytye boeck, beginnende den 22sten augusto in tjaer ons heeren 1658 (1658-1668), deel 7.
In de bestrijding van het virus ging men in sommige opzichten net zo te werk als nu: aan mondkapjes deed men niet, maar zieken werden wel geïsoleerd en de kleren van de doden verbrand. Maar ook en vooral zond men ‘vierighe ghebeden tot Godt ende sijn lieve moeder Maria’. En terwijl momenteel vanwege het coronavirus allerlei optochten en parades worden afgeschaft, werd in 1057 juist de processie gebruikt als middel tegen de pest, en volgens Billet ook niet zonder resultaat:
“door d’intercessie van den Heiligen Machaires, wiens h. lichaem ofte Reliquien wierden alsdan in processie omme ghedreghen, waermede dese vehemente sieckte cesseerde, ende corts daernaer nam t’eenemael af soo dat dese vehemente peste veel volck wechsleepte in den corten tijt dat de selve deurde.”
Justus Billet, Den polytye boeck, beginnende den 22sten augusto in tjaer ons heeren 1658 (1658-1668), deel 7.
De botten die tijdens deze processie door de stad werden rondgedragen en waardoor de ziekte blijkbaar op z’n retour raakte, waren van de heilige Macharius. Het verhaal gaat dat hij afkomstig was uit Armenië, en in het jaar 1012 in Gent overleed. Sint Macharius werd als patroonheilige aangeroepen tegen besmettelijke ziektes bij de mens. Mocht u binnenkort toch het gerestaureerde Lam Gods gaan bekijken, dan doet u er misschien goed aan om ook meteen een kaarsje te ontsteken bij het altaar van deze ‘huisheilige’ van de Sint-Baafskathedraal, waar nog steeds een kapel aan hem gewijd is.
Machaires, Macharius en Machiarus: dezelfde naam drie keer anders gespeld. Welke is de juiste?
Het was de heilige Macharius; maar vaak waren onze kroniekschrijvers niet zo consistent in hun spellingen
Dank voor je reactie. Maar nee, zo kom je er niet mee weg. Twee van de drie vormen zijn niet geciteerd, maar jouw eigen hedendaagse spellingen.
In één geval stond de ‘i’ inderdaad op de verkeerde plek; dat is nu gewijzigd. We gaan er vanuit dat dit voor de lezers van deze blog geen grote problemen heeft opgeleverd.
Geen grote problemen, nee. Maar ik zie het toch liever ondubbelzinnig zoals nu.