Het interdisciplinaire onderzoeksproject Chronicling Novelty. New knowledge in the Netherlands, 1500-1850 onderzoekt hoe nieuwe ideeën en kennis bij gewone mensen in de Lage Landen terechtkwamen, en of die daardoor positiever over innovatie gingen denken dan hun voorouders. Ons onderzoeksteam heeft voor dat doel zo’n 300 Nederlandstalige kronieken uit de periode 1500-1800 ontsloten. Dat is gebeurd met behulp van vrijwilligers via de website Vele Handen. De afgelopen jaren hebben vrijwilligers daarop tienduizenden pagina’s van vroegmoderne kronieken getranscribeerd en geannoteerd. De projecten op Vele Handen lopen ten einde, maar met een kleine groep vrijwilligers zijn we verder gegaan in de online omgeving Transkribus Lite om ook de allerlaatste kronieken van ons corpus te transcriberen en te annoteren.
Wat is een kroniek?
Een kroniek is een handgeschreven tekst waarin de auteur niet alleen de geschiedenis van zijn stad of dorp beschrijft, maar memorabele zaken en gebeurtenissen in zijn eigen omgeving optekent om ze zo vast te leggen voor het nageslacht. Kroniekschrijvers beschreven alledaagse dingen, maar gebruikten ze in crisisjaren soms ook om over politiek, oorlog en oproer te schrijven. Kronieken hebben vaak een heel lokaal karakter. Daarom zijn ze ook leuk om te lezen voor liefhebbers van lokale geschiedenis.
Kronieken transcriberen
Vrijwilligers kozen of zij een zestiende-eeuwse kroniek in moeilijk schrift of een negentiende-eeuwse kroniek in makkelijk te lezen schrift wilden transcriberen en gingen vervolgens aan de slag. Op die manier hebben vrijwilligers niet alleen bijgedragen aan de ontsluiting van ons ‘corpus’ (zo noemen we zo’n bronnenverzameling), maar werd het ook mogelijk om modellen te trainen. Met die modellen kan het computer programma Transkribus de computer leren om de rest van de tekst automatisch te transcriberen. Vrijwilligers controleerden vervolgens de transcriptie die door de computer was gemaakt, en haalden daar de laatste foutjes uit.
kronieken annoteren
Nadat een kroniek getranscribeerd was, zijn andere vrijwilligers begonnen met het labelen van belangrijke informatie in de kronieken. Ze labelden stukjes tekst als paginanummer, persoonsnaam, locatie, datum, enzovoort. Op die manier wordt het mogelijk om de kronieken systematisch te onderzoeken.